Η επίδραση του ελληνικού αλφαβήτου στον εγκέφαλο

Τα φωνήεντα στο αλφάβητο όχι μόνο “δονούν” συγκεκριμένες περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου αλλά “μεταφράζονται” σε ήχους και αριθμούς.

“Η επίδραση του ολυμπιακού πνεύματος στην ανθρώπινη πρόοδο” ήταν η εισήγηση του καθηγητή Γεωλογίας Σταύρου Π. Παπαμαρινόπουλου, στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου με θέμα, η οποία τάραξε τα νερά της επιστημονικής κοινότητας και μάλιστα των γλωσσολόγων.

Φαίνεται ότι την πολυδιάστατη μυστική σχέση γλώσσας, αριθμών, μουσικής αλλά και ανθρώπινης σκέψης γνώριζαν πολύ καλά οι Πυθαγόρειοι.

Φαίνεται ακόμη ότι η αφαίρεση ήχων, όπως το τελικό ν ή ς, ή ακόμη η απλούστευση της ελληνικής γλώσσας έχει αποδυναμώσει την επίδραση που ασκεί στους νευρώνες και τις συνάψεις μας.
Πριν από μερικές ημέρες ο διακεκριμένος καθηγητής που υπήρξε θεμελιωτής του θεσμού του
παγκόσμιου συνεδρίου για την Ατλαντίδα, καλεσμένος της ομάδας προβληματισμού και διαλόγου “Παλλάδιον”, έδωσε στο Νόησις μια μοναδική διάλεξη, φέρνοντας στο φως τη μοναδική αλλά και μυστικιστική, κατά μία έννοια, επίδραση που έχουν το ελληνικό αλφάβητο και η ελληνική γλώσσα με συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου.



Αποσπάσματα της ομιλίας του Σταύρου Παπαμαρινόπουλου παρουσιάζουμε παρακάτω.

“Η πιθανή επίδραση του ελληνικού αλφαβήτου στον ανθρώπινο εγκέφαλο άρχισε να μελετάται από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα από την περίοδο που ένας φιλόλογος, ο Eric Havelock (1963), είχε την έμπνευση να μελετήσει σε βάθος τα πλατωνικά κείμενα. Με βάση τον Πλάτωνα ερμήνευσε την έλευση του θεάτρου και τη νοητική έκρηξη του λεγόμενου χρυσού πέμπτου αιώνος στην Αθήνα ως αποτέλεσμα της επίδρασης του αλφαβήτου στην τελική του μορφή στον εγκέφαλο των Αθηναίων και άλλων πολιτών των ελληνίδων πόλεων.

”Στην προσπάθεια αυτή προστέθηκε αρχικώς και ο νευροφυσιολόγος Joseph Bogan (1975), ο οποίος είπε ότι το ελληνικό αλφάβητο ενεργοποίησε λίγο περισσότερο από άλλα αλφάβητα την αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, εκεί όπου υπάρχει το κέντρο επεξεργασίας της γραπτής γλώσσας, της εκφοράς του λόγου και της αναλυτικής σκέψης”, εξήγησε στη διάρκεια της εισήγησής του ο κ Παπαμαρινόπουλος.

Ο κ. Παπαμαρινόπουλος αναφέρθηκε στο σπουδαίο, όπως το χαρακτήρισε, βιβλίο της Jacqueline de Romilly ʽΓιατί η Ελλάδα;ʼ που απεικονίζει την Αρτέμιδα στη ζωοφόρο του Παρθενώνα. Η συγγραφέας, ως ιστορικός, προσπάθησε να δώσει απαντήσεις στο πιο πάνω ερώτημα. Η απάντησή της ήταν ότι ο πολιτισμός των Ελλήνων είχε τον άνθρωπο ελεύθερο στο κέντρο των γεγονότων. Ακριβώς γιʼ αυτόν το λόγο κινήθηκε σε εκπληκτικές κατακτήσεις του πνεύματος από καθαρή αγάπη για την ελευθερία.
Οι κάτοικοι της περιοχής που σήμερα ονομάζεται Ελλάδα είχαν δημιουργήσει ένα είδος γραφής πολύ πριν από τους Φοίνικες.



ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΠΟΥ ΑΛΛΑΞΕ ΤΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ

Μετά το 12ο π.Χ. οι Έλληνες της μυκηναϊκής περιόδου περιέπεσαν σε τετρακόσια χρόνια έλλειψης γραφής σε καθεστώς παρακμής. Αυτά τα τετρακόσια χρόνια λέγονται σκοτεινοί αιώνες. Κατά τη διάρκεια αυτών των τετρακοσίων χρόνων διατήρησαν την προφορική τους γλώσσα, όπως καταμαρτυρεί ο Πλάτων, ο μοναδικός εξ Ελλήνων συγγραφεύς στον Κριτία, την οποία βεβαίως έγραφαν στη μυκηναϊκή περίοδο στη γραμμική Β΄, θέμα που δεν μπορούσε να γνωρίζει ο Πλάτων.

Ωστόσο, τονίζει ο κ. Παπαμαρινόπουλος, όταν οι Φοίνικες ήλθαν σε επαφή μαζί τους κάπου στην Κύπρο τον 9ο αιώνα π.Χ., άρχισε μια σταδιακή χρήση των αρχικών συμβόλων των Φοινίκων με μοναδικό τρόπο, ο οποίος είχε συγκλονιστικές συνέπειες για την εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Η πρώτη μεταβολή που έγινε στα φοινικικά σύμβολα ήταν η προσθήκη των φωνηέντων σε μια γραφή, η οποία είχε αρχικά μόνο σύμφωνα. Η δεύτερη μεταβολή που έγινε ήταν η χρήση των συμβόλων του ελληνικού αλφαβήτου ως αριθμών. Δύο γραφές συμφωνητικές, όπως εκείνη των Φοινίκων και των Εβραίων, δεν ακολούθησαν αυτήν την αριθμητική αντιστοιχία. Δεν υπάρχει καμία αρχαιολογική μαρτυρία για τη χρήση των συμβόλων αυτών των υπεράνω αναφερομένων γραφών ως αριθμών. Η Καμπάλα, το αριθμητικό σύστημα των Εβραίων, στην οποία πράγματι υπάρχει αριθμητική αντιστοιχία των συμβόλων της γραφής τους, είναι φαινόμενο μεταγενέστερο της χρήσης της ελληνικής γραφής κατʼ αυτόν τον διπλό τρόπο.


Η αρχαιολογική μαρτυρία υποδεικνύει ότι ελάχιστα από τα γραπτά των Φοινίκων έχουν διασωθεί μέχρι σήμερα. Στις κύριες πόλεις Τύρο και Βύβλο, αλλά και σε μερικές από τις αποικίες τους, όπως στη Μοτύη στην Ιταλία, στην Καρχηδόνα στη Βόρεια Αφρική, στη Λήξο στη Δυτική Αφρική και στα Γάδειρα στην Ιβηρία, λίγα γραπτά κείμενα σπαράγματα έχουν διασωθεί.

Τον 8ο αιώνα π.Χ. σε πόλεις της Ιταλίας και της Μικράς Ασίας έχουν βρεθεί αρκετά δείγματα χρήσης του ελληνικού αλφαβήτου καλώς χρονολογημένα σε γραφή εκ δεξιών προς τα αριστερά σε οριζόντια γραμμή. Τον 7ο αιώνα π.Χ. γίνεται προσπάθεια γραφής βουστροφηδόν, ενώ προς το τέλος του 6ου αιώνα και κυρίως τον 5ο π.Χ. αιώνα η ελληνική γραφή είναι εξ αριστερών προς τα δεξιά. Ενδιαμέσως σε αυτές τις τρεις κύριες χαρακτηριστικές γραφές η ελληνική γραφή γράφτηκε και πλινθηδόν και στοιχηδόν.

Η αρχαιολογική μαρτυρία όμως έρχεται να επιβεβαιώσει και τον Πλάτωνα, ο οποίος είναι ο μόνος συγγραφέας που αναφέρεται στην εμφάνιση των γραμμάτων του αλφαβήτου στην Αίγυπτο.



ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Από την αρχαία εποχή στην Αίγυπτο είχε γίνει αντιληπτό από τους γιατρούς ότι η ικανότητα του ανθρώπου για ομιλία βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου.

Η ανάλυση του παπύρου Edwin Smith (McHenry 1969) μας οδηγεί ανεπιφύλακτα στη θεμελίωση της άποψης ότι οι αρχαίοι αιγύπτιοι ιατροί γνώριζαν από το 3500 π.Χ. τη διαφορά δύο ειδών παραλύσεων που οδηγούν η πρώτη σε ημιπληγία, η οποία αφήνει την ικανότητα γραφής ακέραια, η δεύτερη σε ανεπάρκεια σε αυτήν.

Η ανάλυση των δεδομένων του προαναφερθέντος παπύρου υποδεικνύει ότι οι αρχαίοι γιατροί είχαν από τότε αντιληφθεί ότι ο εγκέφαλος δεν λειτουργεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο, αλλά διάφορες πλευρές του λειτουργούν έτσι ώστε να είναι υπεύθυνες για διαφορετικές πλευρές της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Τα τελευταία διακόσια χρόνια έχουν γίνει πολλές έρευνες για να οριστεί η θέση της ζώνης της γλώσσας στον εγκέφαλο. Όλες αυτές οδηγούν σε δύο συμπεράσματα. Επιβεβαιώνουν τους προϊστορικούς αιγυπτίους γιατρούς και δεύτερον δείχνουν ότι υπάρχει μια ασυμμετρία στον εγκέφαλο εξαιτίας του ότι η ζώνη της γλώσσας είναι μόνο στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου.

Ωστόσο η μακροσκοπική και μικροσκοπική εξέταση του εγκεφάλου οδηγεί στην αρχική εντύπωση ότι ο εγκέφαλος είναι συμμετρικά διαιρεμένος, έτσι ώστε το ένα ημισφαίριο να φαίνεται ως είδωλο του άλλου μέσω καθρέφτη.


Έχει ακόμη παρατηρηθεί ότι εξεταζόμενη ανατομική ασυμμετρία προϋπάρχει στα έμβρυα πριν από τη γέννησή τους ήδη από την 28η ή την 29η εβδομάδα της εγκυμοσύνης, δηλαδή πριν από την έκφραση της ικανότητας της ομιλίας.

Αυτό σημαίνει ότι η ικανότητα της ομιλίας μέσω της προϋπάρχουσας ανατομικής ασυμμετρίας στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου ενυπάρχει στον άνθρωπο τυπωμένη στο γενετικό του κώδικα.
Με άλλα λόγια ο εγκέφαλος ήταν έτοιμος εδώ και 160.000 χρόνια ώστε να επιτρέψει στον άνθρωπο να ομιλήσει και να γράψει.



ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ

Ο Kerckhove (1988) στην προσπάθειά του να ερμηνεύσει την επίδραση του ελληνικού αλφαβήτου στον εγκέφαλο έθεσε το εξής ερώτημα υπό τη μορφή της επιστημονικής υπόθεσης έρευνας: Είχε το φωνητικό αλφάβητο, το οποίο αναπτύχθηκε πλήρως από τους Έλληνες και το οποίο σήμερα ομιλείται στην Ελλάδα (και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο στις παράγωγες λατινογενείς και σλαβογενείς μορφές) επίδραση στις διαδικασίες του εγκεφάλου;


Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στο ότι οι Έλληνες, έχοντας μια προφορική πρωτοευρωπαϊκή γλώσσα, εισήγαγαν τα φωνήεντα στη συμφωνητική αλφαβητική φοινικική γραφή, για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες της προφορικής τους γλώσσας. Αυτό είχε ως συνέπεια να αλλάξουν αυτή τη διαδικασία ανάγνωσης κειμένου από εκείνο το οποίο στηριζόταν στις συμφραζόμενες λέξεις του φοινικικού αλφαβήτου στο επίπεδο του νέου αλφαβήτου, το οποίο στηριζόταν στις γειτνιάζουσες λέξεις του νέου αλφαβήτου.


Μέσω αυτού του νέου χρησιμοποιούσαν σειριακά γειτνιάζουσες λέξεις, για να το αποκωδικοποιήσουν. Κατʼ αυτόν τον τρόπο γεννήθηκε το ελληνικό αλφάβητο.

Ποια ήταν η βαθύτερη ανάγκη χρήσης των φωνηέντων κατά την ανάγνωση και τη γραφή για τους Έλληνες, ενώ δεν ήταν για τους Σημίτες, παραμένει άγνωστο.

Αυτή η μεταβολή, δηλαδή η χρήση φωνηέντων, με τη σειρά της είχε ως συνέπεια την επανοργάνωση της στρατηγικής του εγκεφάλου στη γραφή και την ανάγνωση.

Επίσης η μεταβολή αυτή εξάγει τη μεταβολή της διεύθυνσης από δεξιά προς αριστερά, που ήταν ο προσανατολισμός της γραφής των Φοινίκων, στην εξ αριστερών προς τα δεξιά, που είναι ο προσανατολισμός των Ελλήνων του 5ου π.Χ. αιώνα και αυτές οι αλλαγές έθεσαν μια νέα σχέση διαρκείας.

Η νέα σχέση ήταν άκρως σημαντική για το νοητικό οικοδόμημα του δυτικού πολιτισμού από το 800 π.Χ., το οποίο συνεχίζουν υποχρεωτικά όλοι οι υπόλοιποι.




ΠΗΓΗ