Supernova: Tι κρύβει πίσω της αυτή η λέξη;

Κατά καιρούς διαβάζουμε άρθρα με τίτλους όπως "Λείψανα έκρηξης σουπερνόβα βρέθηκαν σε μετεωρίτη" ή "Ανακαλύφθηκε νέα έκρηξη σουπερνόβα" Τι κρύβει τελικά αυτή η λέξη;

Ο όρος Supernova ή στα ελληνικά υπερκαινοφανείς αστέρες είναι  οι διάφορες εκρήξεις που συμβαίνουν στο τέλος της ζωής των αστέρων. Στη διάρκεια αυτού του φαινομένου παράγονται εξαιρετικά φωτεινά αντικείμενα τα οποία αποτελούνται από ιονισμένη ύλη, η φωτεινότητα τους σιγά σιγά αδυνατίζει μέχρι να χαθεί εντελώς μέσα σε διάστημα λίγο μηνών.

Υπάρχουν δύο λόγοι οι οποίοι δημιουργούν το φαινόμενο σουπερνόβα. Ο πρώτος είναι όταν ένας αστέρας μεγάλης μάζας σταματήσει να παράγει ενέργεια στον πυρήνα του και έτσι καταρρέει κάτω από τη δύναμη της ίδιας του της βαρύτητας και ο δεύτερος λόγος είναι όταν ένας "λευκός νάνος" (συρρικνωμένος και παγωμένος αστέρας)  απορροφά τη μάζα από ένα συνοδό αστέρα και όταν έρθει στο κρίσιμο σημείο απορρόφησης της μάζας (όριο Τσαντρασεκάρ) θα υποστεί θερμοπυρηνική έκρηξη καταρρέοντας και αυτό κάτω από τη δύναμη της βαρύτητας ( περίπτωση υπερκαινοφαινούς Τύπου la). Η θερμοπυρηνική έκρηξη  των δύο περιπτώσεων εκτινάσσει με μεγάλη δύναμη μεγάλο μέρος του αστρικού υλικού με ταχύτητα που ξεπερνά τα 3,000χλμ. ανά δευτερόλεπτο.

Η έκρηξης δημιουργεί ένα κύμα στον γύρω χώρο αφήνοντας ένα είδος νεφελώματος, που όμως γίνεται η κύρια πηγή όλων των βαρύτερων του οξυγόνου στοιχείων και μοναδική πηγή πολλών σημαντικών στοιχείων. Για παράδειγμα όλο το ασβέστιο στα οστά μας και ο σίδηρος του οργανισμού μας έχουν παραχθεί από μία έκρηξη υπερκαινοφανούς εδώ και εκατομμύρια χρόνια.
Εμπλουτίζει τα μοριακά νέφη που αποτελούν την πρώτη ύλη για τον σχηματισμό αστέρων και πλανητών.  Αυτό είναι που καθόρισε την δημιουργία του ηλιακού μας συστήματος πριν από 4.5 δισεκατομμύρια χρόνια.

Η έκρηξη σουπερνόβα δημιουργεί ασύλληπτα μεγάλες θερμοκρασίες και το ωστικό κύμα μπορεί να καταστρέψει το στρώμα του όζοντος της γης με τις ακολουθούμενες συνέπειες. Οι επιπτώσεις μιας κοντινής έκρηξης προς τη γη θα ήταν καταστροφικές. Για να γίνει όμως θα πρέπει τα αστέρια αυτά να βρίσκονται σε απόσταση ίση ή μικρότερη από 500 έτη φωτός. Μέχρι στιγμής στην ανθρώπινη ιστορία καμία έκρηξη δεν ήταν τόσο κοντά.